Perfectionisme als poging tot controle over faalangst

Nieuwe situaties maken in mij vaak oude patronen wakker, heb jij dat ook? Maar toen ik alweer 6 maanden terug startte met een nieuwe baan had ik toch niet zien aankomen dat ik zo geconfronteerd zou worden. Hallo, perfectionisme, oude vriend 😉

Ik was er eigenlijk best trots op dat ik perfectionistisch ben. Maar de afgelopen tijd is me duidelijk geworden dat perfectionisme weinig te maken heeft met perfect zijn.

Perfectionisme kan ontstaan als reactie op schaamte

Dit was een belangrijke ontdekking voor mij. Het is een beschermingsmechanisme wat ik heb ontwikkeld om te voorkomen dat ik de schaamte van afkeuring ooit nog zou moeten voelen.

Het komt uit dezelfde bron als faalangst, of eigenlijk is telleurstellingsangst voor mij een beter kloppend woord. Ik ben zo bang om een ander teleur te stellen en daardoor afgeschreven te worden, dat ik er onbewust alles aan doe om dat te voorkomen. Perfectionisme is dus eigenlijk een poging om controle te krijgen over de reactie van anderen. Maar dat is schijn-controle, we hebben geen controle over wat een ander over ons denkt.

Perfectionisme kan eruit zien als niks doen

Perfectionisme zie je terug op verschillende manieren die je misschien niet direct daarmee zou associëren:

• eindeloos verbeteren maar niet afmaken, inleveren, opsturen etc.
• überhaupt niet beginnen
• snel afgeleid zijn
• nergens zin in hebben
• onzekerheid (waardoor ik na eindeloos wikken en wegen juist precies de verkeerde beslissing neem)
• verdwalen in onbelangrijke details omdat dat een gevoel van controle geeft

Verlamd door angst, letterlijk bevroren in mijn hoofd, het is een heel naar gevoel. En dan toch mezelf blijven pushen om “normaal” te functioneren, wat natuurlijk super veel energie kost.

Irritatie of pushen voedt mijn angst, maakt de schaamte alleen maar erger. Geduld met mezelf en begrip voor deze angst, doorzien wat het doel ervan is, namelijk schaamte voorkomen, hielp mij. Daarvoor moest ik contact maken met de schaamte die bij kleine Anne al op jonge leeftijd was ontstaan.

Ik deel een stukje over mijn eigen proces omdat streven naar perfectie verregaande gevolgen kan hebben voor je levensloop, zelfbeeld en energieniveau. Denk bijvoorbeeld aan depressie of burn-out. Als je daar net als ik vaker mee te maken hebt gehad kan het fijn zijn om dit mechanisme bij jezelf te herkennen. Bij mij uit het zich vooral in mijn werk, maar het kan ook op andere gebieden in je leven actief zijn. In deze tijd lijkt het soms wel alsof we allemaal perfect moeten zijn op alle gebieden van ons leven.

Respect hebben voor jezelf is altijd het antwoord, streng zijn nooit

Als kind al voelde ik me nooit goed genoeg. Ik begon met pleasen. Maakte mezelf onzichtbaar en over-verantwoordelijk voor alles om te voorkomen dat mensen boos zouden worden.

Tegenwoordig leg ik mezelf lekker die torenhoge verwachtingen op. Super handig, pas als ik er diep in zit heb ik het door, shit ik doe het weer! Ik weet wel dat ik het niet moet doen, maar ik zie op dat moment geen andere mogelijkheden. Dat is het ingewikkelde van onbewuste patronen, ze vertroebelen mijn blik. Ik ben dan eigenlijk één met de angstige kleine Anne en kan geen contact maken met mijn gezonde volwassen kant. De kant die om hulp kan vragen, de kant die durft te vragen hoe iets moet, durft te laten merken dat iets te veel of te moeilijk is.

Wat me vooral duidelijk werd is dat de intense blokkade die ik voelde weinig met mijn werk te maken had

Deze verlammende vorm van perfectionisme heeft te maken met de ervaringen die ik als kind heb gehad. Die hebben veel invloed op hoe ik nu met mezelf omga: lief zijn voor mezelf, dat was de afgelopen maanden heel moeilijk.

Met een mengeling van angst en nieuwgierigheid ging ik op onderzoek in mezelf. In de opleiding, waarin ik de komende jaren alles ga leren over de methode Interactieve Zelf Resonantie, was ruimte om mijn proces uit te werken. Het aankijken van wat zich binnenin mij afspeelt is keer op keer zo waardevol. Het helpt me om stappen vooruit te zetten uit destructieve patronen. Met aankijken bedoel ik overigens niet het teruggaan naar situaties uit het verleden, dat is iets heel anders. Ik bedoel jezelf zien. Of dat nou in je verbeelding is of in een opstelling met andere mensen, er gebeurt iets als je jezelf echt durft te zien.

Imperfectie is normaal, imperfectie is gezond, imperfectie is nodig!

“Fouten” zijn leermomenten. Ze nemen altijd een les met zich mee, als je die hebt geleerd ben je wijzer geworden. Ze zijn menselijk, een lerend mens maakt soms foutjes. Leren zou leuk mogen zijn, toch? En soms is de enige les om imperfectie hoe groot of klein ook te accepteren als iets goeds, het moest blijkbaar zo zijn, anders was het niet zo geweest. Maar ja, dat kan allemaal als loze woorden klinken als je het wel begrijpt met je verstand maar het niet kunt voelen. IZR is voor mij een goede methode om die connectie te maken tussen weten en voelen.

Een gezonde variant van perfectionisme vind ik zorgvuldigheid. Dat levert iets op, in plaatst van dat het iets wat al goed is kapot maakt, perfectionisme houdt schaamte over jezelf juist in stand.

Verbinding

Je bent niet alleen, en als je jezelf er alleen mee maakt (dit zeg ik bewust zo, omdat jezelf alleen maken iets kan zijn wat je onbewust doet uit zelfbescherming) check dan eens in je omgeving of er misschien een persoon is bij wie je je veilig voelt en met wie je je angst een keer zou kunnen bespreken, eerlijk en volledig, niks weglaten. Want ook al zijn we allemaal anders, bepaalde dingen zijn volgens mij voor ieder mens goed, en verbinding is daar een van. Dat kan juist zo beangstigend zijn, maar daar waar de angst heel groot is, is vaak ook de winst voor jezelf heel groot heb ik gemerkt.

Ik wens je het allerbeste en veel geduld voor jezelf.

Liefs Anne